Na Cmentarzu Starym przy ul. Ogrodowej obok założycieli przemysłowej Łodzi – Ludwika Geyera i Karola Scheiblera w części ewangelickiej czy Juliusza Heinzla w katolickiej – znajdują się miejsca spoczynku ważnych postaci kultury.

Jest tu pochowany Władysław Strzemiński (1893-1952), wybitny awangardowy malarz, na przełomie lat 20. I 30. XX wieku współtwórca (z Katarzyną Kobro i Henrykiem Stażewskim) grupy a.r., o którym Andrzej Wajda realizuje film Powidoki. Spoczywa tutaj prof. Stefania Skwarczyńska (1902-1988) – założycielka Katedry Teorii Literatury, przy której powstał pierwszy w Polsce uniwersytecki ośrodek badań filmoznawczych. I Maria Kornatowska (1935-2011) – wybitny krytyk filmowy, eseistka, wykładowczyni łódzkiej Szkoły Filmowej. Inne filmowe postacie to Leon Niemczyk (1923-2006), aktor związany przez całe życie z Łodzią i Zbigniew Chmielewski (1926-2009), twórca jednego z najbardziej łódzkich seriali, czyli Daleko od szosy.

Łódzki cmentarz zagrał berliński w drugiej części telewizyjnego Powrotu doktora von Kniprode Huberta Drapelli (1966) o poszukiwaniach szefa warszawskiego Gestapo – tytułowego von Kniprode (Jan Kreczmar). Antykomunista, więc przedstawiony w zgodzie z ówczesną propagandą major Rymszyc (Janusz Kłosiński) spotyka się z oficerem SS Weissem (Bohdan Wróblewski). Razem idą do kaplicy Karola Scheiblera, by omówić pozbycie się z Berlina zaprzyjaźnionego z Rymszycem lekarza.

W Vabanku Juliusza Machulskiego (1981) Kwinto (Jan Machulski) odwiedza grób zamordowanego przyjaciela. Gdy wychodzi przez bramę części katolickiej, czekają na niego szopenfeldziarze. W Vabanku II, czyli ripoście (1984) przy ul. Ogrodowej odbywa się sfingowany pogrzeb Kwinty. Natomiast w Trójkącie bermudzkim Wojciecha Wójcika adwokat Ludwik Włodarski (Jan Peszek) bramą na część ewangelicką wychodzi z pogrzebu żony, po czym wsiada do samochodu i odjeżdża skręcając w ulicę Cmentarną. Cmentarzowi jest też  poświęcony dokument Nekropolis. Łódzkie trójprzymierze cieni Andrzeja Czuldy (2009).

Na Cmentarzu na Zarzewie znajduje się miejsce wiecznego spoczynku Jacka Chmielnika (1953-2007), odtwórcy roli Moksa w obu częściach Vabanku, a także zapamiętanego tak z ról aktorskich, jak i użyczania głosu postaciom z bajek Andrzej Herder (1937-2002) oraz reżyserów: Żywotu Mateusza czy Konopielki Witolda Leszczyńskiego (1933-2007) oraz kilkunastu odcinków Misia Uszatka Witolda Gierłowskiego (1946-2007).

Cmentarz Doły to z kolei miejsca pochówku rektorów łódzkiej Szkoły Filmowej i reżyserów Wojciecha Jerzego Hasa (1925-2000) i Henryka Kluby (1931-2005) oraz Jerzego Woźniaka (1938-2014). Są tu groby aktorów Jadwigi Andrzejewskiej (1915-77), Ludwika Benoit (1920-92), Wirgiliusza Grynia (1928-86) i Bogusława Sochnackiego (1930-2004). Wśród wielu ważnych postaci świata kultury wymieńmy wieloletniego dyrektora Teatru Nowego w Łodzi Kazimierza Dejmka (1924-2002) – patrona instytucji i wybitną rzeźbiarkę Katarzynę Kobro (1898-1951).

Na Dołach Piotr Trzaskalski nakręcił w Edim (2007) scenę pogrzebu jednego ze złomiarzy. Natomiast w okolicach innego znanego cmentarza – na Mani – tuż po wojnie kręcono Zakazane piosenki Leonarda Buczkowskiego. Choć film został wstrzymany i dokręcony w zgodzie z oczekiwaniami komunistycznych władz, Danuta Szaflarska i Jerzy Duszyński stali się najpopularniejszą aktorską parą lat 40. XX wieku. W ubiegłym roku zaś Grzegorz Królikiewicz realizował na Mani ujęcia do najnowszego obrazu Sąsiady.

Cmentarz żydowski przy ul. Brackiej z imponującym mauzoleum Izraela Poznańskiego to bez wątpienia jedna z najczęściej fotografowanych łódzkich nekropolii. Pamiętam, że James Ivory (Pokój z widokiem) podczas festiwalu Camerimage zrobił dziesiątki zdjęć, by pokazać je swojej przyjaciółce, której rodzina pochodziła z Łodzi. W filmach cmentarz pojawił się chociażby w Jak daleko stąd, jak blisko (1971) Tadeusza Konwickiego i Europa, Europa (1990) Agnieszki Holland. A niedawno w Idzie Pawła Pawlikowskiego (2013) zagrał cmentarz w Lublinie, gdzie Wanda (Agata Kulesza) i Ida (Agata Trzebuchowska) zakopują szczątki swoich bliskich.

Jakub Wiewiórski