Filmowa ŁódźFilmowe plenery

Dworzec Kaliski

Zbudowany na początku XX wieku według projektu Cezarego Domaniewskiego należał do najpiękniejszych łódzkich budynków. Jego pierwotna bryła, z secesyjnymi – co było rzadkie w przypadku obiektów użyteczności publicznej – elementami, przetrwała do połowy lat 80. Wówczas budynek wyburzono, a Łódź straciła architektoniczną perełkę.

Dworzec Kaliski po raz pierwszy pojawił się w filmie przed II wojną światową. W dramacie Skłamałam Mieczysława Krawicza (1937) Hela Urbankówna (Jadwiga Smosarska), uboga dziewczyna z prowincji, przyjeżdża do Łodzi w poszukiwaniu pracy. Kiedy stoi na efektownych wysokich schodach przed dworcem, dostrzega ją mający niecne zamiary Karol Borowicz (Eugeniusz Bodo). Tak zaczyna się ów melodramat, wart obejrzenia również z tego powodu, że jednym z bohaterów jest szlachetny, dobry i nieskazitelny dziennikarz.

W czasach świetności Łodzi filmowej Dworzec Kaliski zagrał wielokrotnie. Niekoniecznie siebie, bo to z Warszawy zaczyna się podróż na Hel w czarującym nastrojem, grą aktorską i wokalizą Wandy Warskiej Pociągu Jerzego Kawalerowicza (1959). W tle napisów początkowych widać pasażerów – filmowanych nieruchomą kamerą usytuowaną nad ich głowami – idących po wspomnianych wcześniej schodach. Potem wsiadają do pociągu. Jako pierwszy lekarz (Leon Niemczyk), jako ostatni, gdy skład już ruszył, Staszek (Zbigniew Cybulski) chcący odzyskać Martę (Lucyna Winnicka). – Ten film mówi o głodzie, o tęsknocie uczuć, niekoniecznie zresztą miłosnych. Dziewczyna odczuwa niedosyt życia, u mężczyzny – pod jej wpływem – rodzi się samotność. Każdy człowiek jest w pewnym sensie niezadowolony z tego, co ma, i zostawia sobie jakąś furtkę, jakąś niejasną perspektywę – mówił reżyser.

W Ich dniu powszednim Aleksandra Ścibora-Rylskiego (1963) Nitka (Aleksandra Śląska) wyjeżdża – z toru czwartego przy peronie czwartym – do Nowego Targu. Jej mąż (Cyblulski) usiłuje zdążyć na pociąg, korzystając z pomocy peronowego: „prosto peronem a potem na lewo między budynki”.  Pojawia się w tej scenie jeszcze tak charakterystyczny dla tego wspaniałego aktora wątek próby wskoczenia do jadącego pociągu. – Życie panu niemiłe – denerwuje się strażnik.

Kolejne „role” Kaliskiego? W komedii Juliana Dziedziny Otello z M-2 (1968) inżynier Chrupek (Wiesław Michnikowski) wraca tu z podróży służbowej. Z dworca dzwoni do żony (Iga Cembrzyńska). W słuchawce słyszy jednak męski głos…  W serialu Daleko od szosy Zbigniewa Chmielewskiego (1976) Ania i Leszek (Irena Szewczyk i Krzysztof Stroiński) odgrywają swój rytuał. Leszek wsiada do stojącego pociągu i żegna się czule z Anią. Przechodzi przez pół wagonu i wtedy zakochani zaczynają się witać. Leszek wysiada z wagonu. Naprawdę rozstają się, gdy Ania wyjeżdża z mamą na wakacje do Jugosławii. W tle widać saturator, czyli – przypominamy – wózek z wodą sodową. W Czerwonych wężach Wojciecha Fiwka (1981), 12-letnia Władzia Markowska po pobycie u łódzkiej robotniczej rodziny z Kaliskiego wraca do siebie na Śląsk. Ostatnie kadry filmowe z budynku dworca w jego oryginalnym kształcie pochodzą zaś z Zabicia ciotki Grzegorza Królikiewicza (1984).

Z nowym dworcem pierwsze skojarzenie jest oczywiste. – Łódź, kurwa – przeklina Adaś Miauczyński (Cezary Pazura) w Ajlawju Marka Koterskiego (1999), gdy zaskakuje go śliska nawierzchnia przed drzwiami do głównego budynku. Z kolei w Bajlandzie Henryka Dederki (2000) w dworcowej hali podróżni oglądają spot reklamowy kandydującego na prezydenta Polski Jana Rydla (Wojciech Pszoniak), a bezrobotny plastyk, Józef Horoszko (Olaf Lubaszenko) szuka wraz z żoną (Karolina Rosińska) noclegu.

SPI-8694- SPI-7931- SPI-5152-

 

Wcześniejszy

Pałac Akademii Muzycznej

Następny

70. rocznica premiery Zakazanych piosenek