W czwartek, 8 lutego  odbył się na pokaz eksperymentalnego filmu „Dziura” inspirowanego twórczością Georgesa Pereca. Naszymi gośćmi by ły: reżyserka Justyna Łuczaj Salej i operatorka Małgorzata Szyłak.

– Dziura to miejsce, gdzie umierający człowiek jest zdany na drugiego człowieka. To pewien trop myślenia o losie – mówiła Justyna Łuczaj Salej po projekcji filmu, wskazując na wzajemną zależność losów ludzkich, różne ich układy. Chodziło o spotęgowanie niekomfortu, wytrącenie widza z typowej opowieści poprzez włączanie kolejnych głosów, odwracanie perspektywy, która odsłania niejednoznaczność pozycji człowieka. Opowiadana przez kolejne osoby historia traci pewne miejsca niedopowiedzenia, ale na ich miejscu zdają się wyrastać jeszcze większe „dziury”, kolejne pytania i niejasności.

Bardzo ważnym elementem przy tworzeniu filmu była koncepcja ludyczności, zabawy formalnej, gry z opowieścią, z której Perec słynął. Obraz powstał na wystawę poświęconą twórczości i życiu Georgesa Pereca, którego teksty literackie naznaczone są pewnym brakiem wynikającym z doświadczenia Zagłady i sieroctwa. Jak przyznała sama reżyserka, działania intuicyjne wiodły nieustannie ku tej samej „dziurze”, odsłaniając co chwilę nowe powiązania, połączenia między pomysłem a Perecem. Równie istotna była intuicyjność opowieści oraz nastawienie na wewnętrzne działanie tekstu z jednej strony i granie powtarzalnym, mocnym kadrem z drugiej. Dyskusja o filmie ukazała wieloznaczność odczytań, skojarzeń i powiązań, a to właśnie był cel nadrzędny i reżyserki i samego Pereca.

***

„Dziura” to wieloznaczny poemat filmowy inspirowany twórczością i postacią Georgesa Pereca. Wpisuje się w jeden z jego sposobów uprawiania sztuki tzw. ;udycznej. Ta kategoria określa utwory zrobione według jakiejś formalnej zasady, zawsze innej, jednak z góry określonej. Zasada ta, która pozornie jest ograniczeniem, faktycznie staje się motorem uwalniającym nowe możliwości i nieznane potencjały.

„Dziura” składa się z trzech identycznych filmów połączonych w całość. Każdy z filmów oddaje głos innemu bohaterowi. Nieco zmienia się też muzyka, inaczej położone są akcenty. Kolejny monolog wewnętrzny ujawnia uczucia kolejnej postaci. Nie mamy tu jasno nakreślonej historii. Jest to raczej stan. Każda z części pozwala na inną interpretację i na zbliżenie się do jednego z bohaterów, jednak dopiero zobaczenie całości daje odczucie złożoności widzianej rzeczywistości.

***

Film został zrealizowany na wystawę „Życie.Instrukcja” inspirowaną życiem i twórczością G. Pereca – Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki (04.02-23.04. 2017), kuratorka Jadwiga Sawicka.